Dinsdagavond 29 december 2009

Het is een grote vreugde hier allemaal samen te zijn. Voor de 4e keer is er een Europese ontmoeting in Polen: twee keer in Wroclaw, één keer in Warschau en nu in Poznań. Voor de 4e keer ontdekken Europese jongeren de grote gastvrijheid van de Poolse gezinnen.

Bij jullie aankomst hebben jullie de ‘Brief uit China’ ontvangen. De vraag die me bij het schrijven van deze brief heeft bezig gehouden, is: waarom zouden wij in deze tijd nog geloven? Wat zijn de redenen die kunnen leiden tot het geloof in God, in Jezus Christus?

Met twee van mijn broeders heb ik drie weken lang christenen in China bezocht. Het trof mij dat veel jongeren in dat land heel ontvankelijk zijn voor spiritualiteit. Ik heb jongeren ontmoet die zich, vanuit een ongelovige achtergrond, tot het geloof hadden gewend.

Een vrouw op leeftijd vertelde ons: “Na zoveel jaar waarin geen enkele uiting van geloof mogelijk was, komen steeds meer niet-christenen ons opzoeken om te zien hoe wij leven.”

Een jongere legde ons uit: “De Chinese ziel heeft altijd in de hemel geloofd, in het hiernamaals. Dat is niet weg te denken. In de afgelopen jaren is het leven er materieel gezien gelukkig op vooruit gegaan. Maar tegelijkertijd ervaren veel mensen spiritueel een leegte en zijn ze op zoek naar zin in hun leven.”

Ook al hebben wij in het Westen een heel andere geschiedenis, we worden geconfronteerd met dezelfde vragen. Wij kunnen onze ogen niet meer sluiten voor de economische vooruitgang en de vragen die die vooruitgang in deze tijd oproept. We moeten ons onvermijdelijk afvragen: Wat geeft richting aan mijn leven? Welke keuzes zijn de moeite waard?

We voelen allemaal aan dat onze wereld behoefte heeft aan grote veranderingen. De structuren van onze maatschappij en het gedachtegoed van vroeger voldoen niet meer en slagen er niet in om mensen en volken in vrede samen te laten leven.

Maar wij beseffen ook dat die noodzakelijke veranderingen – die vooral een herziening van het mondiale economische en financiële systeem betreffen – niet mogelijk zijn zonder verandering in ons menselijk hart. Hoe zouden wij een grondslag kunnen leggen voor een rechtvaardiger systeem, wanneer sommige mensen blijven doorgaan met het vergaren van rijkdom ten koste van anderen?

We zijn hier bij elkaar opdat zich in ieder van ons zo’n verandering van hart zou kunnen voltrekken of verdiepen.

Uit welke bron kunnen wij putten om die innerlijke verandering te bereiken? In het hart van ieder mens leeft een verlangen, een dorst naar het leven in alle volheid. Het is het verlangen om geliefd te zijn en lief te hebben. Morgenochtend zullen jullie in kleine groepjes nadenken over dit gemeenschappelijke verlangen.

Maar tegelijkertijd hebben wij allen de ervaring dat dit verlangen slechts zelden vervuld wordt, en zeker niet voor altijd. Dit besef kan ons, in plaats van ons te ontmoedigen, steeds opnieuw bewust maken van onze persoonlijke relatie met God. Is het verlangen dat in ons leeft niet iets waarmee God ons getekend heeft en waarmee Hij ons naar Hem toetrekt?

Dus, waarom zouden wij in deze tijd nog geloven?

De economische vooruitgang, hoe belangrijk die ook is, kan onze diepste dorst niet vervullen. Deze dorst opent ons hart voor de stem van de heilige Geest, die ons dag en nacht toefluistert: “Jij wordt bemind, onvoorwaardelijk en altijd; en zelfs de beproevingen, hoe wezenlijk en moeilijk ook, die je in jouw leven tegenkomt, kunnen die liefde niet uitwissen.”

Dan wordt ons hart omgevormd. En niet alleen ons hart, maar ook onze blik en ons gedrag. Ons onderscheidingsvermogen wordt zuiverder: zonder naïef te zijn, zijn we beter in staat om te communiceren, om op weg te gaan naar de ander, om van ons leven een pelgrimage van vertrouwen te maken. Zo maken wij als christenen al iets zichtbaar van de nieuwe wereld die zal aanbreken.

Een kind:
Elke avond noemen wij de namen van de landen waaruit hier mensen aanwezig zijn en bidden voor hen. Wij begroeten vanavond de jongeren uit Noorwegen, Zweden, Finland, Denemarken, IJsland, Portugal, Spanje, Italië en Malta.

In de twee hallen waar we bijeen zijn gaat het gebed nu verder met gezang en het gebed rondom het kruis. Ieder wordt uitgenodigd om naar voren te komen en op het kruis zijn eigen zorgen of die van een ander neer te leggen bij God.

Woensdagavond 30 december 2009

Frère Alois

Sinds enkele jaren zeggen Poolse jongeren in Taizé tegen mij: “Kom naar Poznań voor een Europese ontmoeting!” We zijn erg blij dat dit nu mogelijk is. Voor ons, de broeders, maakt de liefde voor Polen deel uit van het erfgoed dat frère Roger ons heeft nagelaten. Hij had zo’n speciale aandacht voor Polen en naar de Poolse jongeren toe.

Dank aan de aartsbisschop, de dierbare monseigneur Gadecki, dat hij ons heeft uitgenodigd. Dank aan de oecumenische groep van Poznań, die de katholieke, protestantse en orthodoxe kerken vertegenwoordigt, dat ze naar Taizé gekomen zijn om deze uitnodiging te bevestigen. Dank aan de burgemeester van Poznań dat hij gehoor gaf aan al deze hartelijke, warme uitnodigingen. Nu zal de aartsbisschop ons toespreken en ik zal jullie nog enkele woorden zeggen aan het eind van ons gebed.

Aartsbisschop Stanisław Gadecki: “Wij zijn blij met jullie komst.”

Namens de autoriteiten en de inwoners van de stad Poznań en de regio, namens de vertegenwoordigers van andere kerken en christelijke gemeenschappen, heet ik jullie van harte welkom, jullie die gekomen zijn uit het oosten en westen, het noorden en zuiden van Europa en uit alle andere continenten. Wij zijn erg blij met jullie komst en wij hopen jullie op de best mogelijke manier te ontvangen. We zien jullie aanwezigheid als een geweldige gift voor ons bisdom, het oudste bisdom van Polen, voor alle kerken en christelijke gemeenschappen hier aanwezig, voor de stad Poznań en heel Polen.

Ik groet broeder Alois en alle broeders van de communiteit van Taizé. Ik bedank hen Poznań gekozen te hebben voor deze etappe van de ‘pelgrimage van vertrouwen op aarde’, waar Polen is ontstaan en waar de geschiedenis van haar christelijk leven is begonnen. Het is hier waar broeder Marek vandaan komt, de eerste Poolse broeder die is ingetreden in de gemeenschap van Taizé. Hiervandaan komt ook een groep geëngageerde jongeren die de idealen van Taizé goed kennen. Ze geloven dat alle jongeren één familie zijn als kinderen van God, ongeacht welke taal ze spreken, welke cultuur ze vormen of welke nationaliteit ze hebben, ook ongeacht welke historische, culturele of confessionele achtergronden er zijn.

Frère Roger, de stichter van de oecumenische gemeenschap van Taizé zag duidelijk dat voor deze grote jongerenfamilie het een probleem kon zijn dat er verdeeldheid bestaat tussen christenen. Tegelijkertijd was hij ervan overtuigd dat de christenen de zo gewenste eenheid door Christus terug konden vinden door een oecumene die gevoed wordt door het Woord van God, door de viering van de eucharistie, door gebed en contemplatie. Vroeger riep de bisschop, in de liturgie van de oude kerk, na de homilie: “Conversi ad Dominum.” Na deze woorden stonden de gelovigen op en keerden zich richting het Oosten, wat wil zeggen richting Christus. Ja, het is alleen door samen te kijken naar Christus dat we de zo gewenste eenheid terug kunnen vinden.

Tegenwoordig, 30 jaar na het ontstaan van ‘Solidarność’, die het begin aangaf om vrijheid terug te winnen in verschillende landen van ons continent en een nieuwe etappe van de vereniging van Europa, is het tijd om een vraag te stellen: welke betekenis geven wij aan vrijheid in Europa en in andere continenten? Wat doe ik met mijn vrijheid? De vorige reis van frère Alois naar China voegt nog meer noodzaak toe om zich hiermee bezig te houden.

Beste jonge vrienden! Ik groet jullie nog een keer en ik wens dat jullie hart gevuld zal worden met hoop en verlangen in Poznań en dat jullie een antwoord vinden op al jullie vragen, dat jullie geraakt worden door God en dat jullie een echte vreugde leren kennen!

Frère Alois: “Kiezen voor eenvoud.”

Gisteren zei ik: “We zijn bij elkaar gekomen om een verandering van het hart te ondergaan.”

Hoe kan een dergelijke verandering zich voltrekken? Het gaat in de eerste plaats niet om een wilsinspanning. Wanneer wij ons tot God richten, verandert ons hart zich. Het is God die het verandert. Kunnen we elke dag de tijd nemen om ons op God te richten?

In het gebed komt God ons altijd tegemoet. De bijbel durft te zeggen dat God dorst heeft naar gemeenschap met de mens. God komt naar ons toe door Christus. De eucharistie is de duidelijkste uitdrukking die ons daarvan wordt gegeven. Daardoor ontvangen wij zijn leven. De eucharistie is zo’n mysterie dat we haar alleen kunnen ontvangen in de geest van kind-zijn en aanbidding.

Maria is altijd getuige van het feit dat God tot ons komt. Daarom kunnen wij ook kijken naar haar. Hier in Polen hebben vertrouwen in de eucharistie en de verering van Maria het voor vele mensen mogelijk gemaakt om de grote beproevingen in de geschiedenis met het vertrouwen in God te doorstaan.

God woont door de heilige Geest in onze harten en spreekt daar door ons ideeën te geven, plannen voor de toekomst. Hij spreekt ons ook door onze verlangens. Maar hoe herkennen wij deze innerlijke stem? Ons hart wordt overweldigd met wensen en verlangens. We zouden zoveel willen, zelfs soms tegengestelde dingen.

Het is belangrijk om onze verlangens van elkaar te onderscheiden. Ze zijn niet allemaal slecht, ze zijn ook niet allemaal goed. Het gaat erom geduldig te leren welke als eerste te volgen en welke terzijde te laten liggen.

Onze verlangens van elkaar onderscheiden en accepteren dat we niet alles kunnen hebben, maakt ons open naar anderen toe. Het behoedt ons voor isolement en helpt ons om te delen wat wij hebben. Hoe komt het dat materialisme vaak wordt vergezeld door een zich terugtrekken op zichzelf, met daarbij het verlies van echte communicatie?

Velen van ons zijn bereid om te kiezen voor een leven in eenvoud. Dit is een sterke vorm van engagement.

De keuze voor een eenvoudig leven opent ons hart om te delen. Vele humanitaire initiatieven en mogelijkheden om te delen liggen binnen ons bereik. Wij zien hier in Poznań veel mensen die deze wegen bewandelen en die ons hierin kunnen aanmoedigen.

Ik denk ook aan de zusters die ik in China bezocht. Zij vestigden zich in de provincie Sichuan, daar waar in 2008 de grote aardbeving plaatsvond. Ze bieden daar hulp aan de zwaar getroffen bevolking. Maar ze kunnen niet over hun geloof spreken. Ze kunnen enkel in stilte aanwezig zijn, als een afspiegeling van Jezus, die in alle stilte als kind in Betlehem geboren werd.

Toen ik met twee van mijn broeders in China was, was dat niet om iets te brengen, maar om naar de christenen te luisteren. Om te luisteren en te voor hen te bidden, vooral omdat er zo vaak slecht nieuws komt uit dit land. De gesprekken met deze zusters gaven ons meer inzicht in de weg van het delen, de eenvoud en de belangeloosheid.

Eén van hen vertelde ons: “Na vele maanden werken onder de bevolking, beleefden sommigen van ons een periode van twijfel. Waarom al dat lijden?” Een ander zei: “In mijn onvermogen om de mensen voldoende te helpen, voel ik me als Maria onder het kruis.”

Weer een ander: “Er wordt van ons gevraagd dat wij niet over ons geloof spreken. Dat is heel moeilijk, maar ik heb er mijn roeping nog beter door leren verstaan: mensen nabij zijn, dat is al leven volgens het evangelie. De mensen vermoeden dat er een diepere zin aan ons leven ten grondslag ligt, zelfs als die hen ontgaat.”

Kunnen wij uit het getuigenis van deze Chinese christelijke zusters hoop en steun putten om te kiezen voor eenvoud?

Een kind

Elke avond noemen wij de namen van de landen waaruit hier mensen aanwezig zijn en bidden voor hen. Vanavond begroeten wij de jongeren uit: Wit-Rusland, Rusland, Turkmenistan, Oezbekistan, Oekraïne, Georgië, Albanië, Servië, Bosnië-Herzegovina, Roemenië, Montenegro, Litouwen en Slowakije.

Wij begroeten de jongeren uit China, Hongkong, Korea, Japan, India, Indonesië, Singapore, Filipijnen, Maleisië, Vietnam, Israël en Cyprus.

We begroeten de kardinalen, aartsbisschoppen, bisschoppen, priesters en dominees van katholieke, orthodoxe en protestantse kerken uit Polen en andere landen. We begroeten de vertegenwoordiger van de president van de Poolse republiek en de politieke verantwoordelijken van de stad en de regio van Poznań.

In de twee hallen waar we bijeen zijn gaat het gebed nu verder met gezang en het gebed rondom het kruis. Ieder wordt uitgenodigd om naar voren te komen en op het kruis zijn eigen zorgen of die van een ander neer te leggen bij God.

Donderdagavond 31 december 2009

Twintig jaar geleden, tijdens de eerste Europese jongerenontmoeting in Polen, net na de val van de Berlijnse muur, was het een feest van vrijheid, een groot moment van vreugde.

Het was de tijd van het enthousiasme, nu is het meer de tijd van besluiten nemen en doorzetten.

Denken wij vandaag de dag genoeg na over de betekenis van vrijheid? Vrijheid betekent dat wij kunnen kiezen waar we onze prioriteiten leggen. Vrijheid betekent dat wij niet hoeven toe te geven aan slechte neigingen in onszelf. Vrijheid maakt het ons ook mogelijk om de strijd aan te gaan met onrechtvaardige structuren in onze samenleving.

Vrijheid betekent ook de mogelijkheid om ons geloof te uiten. Tijdens ons recente bezoek aan China, vertelden velen ons over het leed dat hun ouders en grootouders hebben doorstaan omwille van hun geloof. Velen van ons, die uit Polen of andere landen van Oost- of Centraal-Europa komen, hebben ook ouders en grootouders die weten wat het betekent om te lijden omwille van het geloof.

Wij danken God voor de christenen die trouw bleven en stand hielden. Wij kunnen ons vandaag extra verbonden voelen met de gelovigen in China. Zij waren ontroerd toen ze hoorden dat wij in Taizé elke vrijdagavond voor hen bidden.

Ik wil vanavond graag specifiek iets zeggen tegen de Poolse jongeren. Jullie geloofswortels liggen diep. Door de eeuwen heen is er een traditie doorgedrongen die jullie volk toestaat grote beproevingen te doorstaan. Vaak zijn deze wortels gekoppeld aan jullie familie en de parochie waarbinnen jullie zijn opgegroeid.

Vandaag proberen jullie je geloof te vernieuwen en dat is goed. Het uiterlijk kan veranderen, moet soms veranderen, zodat het licht van het geloof op een nieuwe wijze kan schijnen.

Deze zoektocht kan alleen maar slagen als zij samengaat met begrip voor de tradities die we hebben gekregen. Dit is de uitdaging: iets nieuws creëren terwijl je steun vindt in tradities. Onze kleine gemeenschap van Taizé wil jullie graag begeleiden in deze zoektocht. We hebben zoveel van jullie land ontvangen dat we ons verbonden voelen op de weg die jullie inslaan.

Het licht dat de kinderen aanstaken en dat we met elkaar deelden komt van ver: de vlam is gebracht uit de geboortegrot van Jezus in Betlehem.

Deze vlam van vrede en vriendschap is er om alle mensen in het licht te zetten. Zo kunnen we laten zien dat we niet accepteren dat er zoveel ongelijkheid is in de wereld en deze toeneemt, dat sommigen alleen profiteren van de welvarende economie terwijl de meerderheid in armoede leeft. Wij willen in eenvoud leven om samen te delen te bevorderen, solidariteit en het verantwoordelijke gebruik van de bronnen van onze planeet.

Ja, het licht van vrede is voor alle mensen. Dat stimuleert ons door te gaan met onze ‘pelgrimage van vertrouwen op aarde’. Hier zijn de volgende etappes.

Iedere week van 2010 zullen de ontmoetingen in Taizé doorgaan. In augustus herdenken we frère Roger: het is dan vijf jaar geleden dat hij heen is gegaan. Dan is het ook de 70e verjaardag van Taizé.

Ook zijn er dit jaar ontmoetingen in Portugal, in Sarajevo en in Noorwegen.

Vervolgens hebben we over een jaar een nieuwe Europese ontmoeting. Deze zal gehouden worden in een land waar dat nog nooit eerder gebeurde. Dat zal zijn van 28 december 2010 t/m 1 januari 2011 in Nederland, in de stad Rotterdam!

Sinds een paar maanden is de voorbereiding met veel enthousiasme op gang gebracht. Wat is het mooi te zien dat alle kerken in hun grote diversiteit samen proberen te zoeken een nieuw gezicht van de Kerk te laten zien. Veel dank aan de Nederlanders!

Onze pelgrimage is de laatste jaren uitgebreid met ontmoetingen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Waarom? De globalisering, zelfs met de ambiguïteit die ze bevat, geeft ons nieuwe mogelijkheden om universeel onze verbondenheid in Christus weer te geven.

Zoals een jaar geleden aangekondigd werd, vindt onze vijfde Aziatische jongerenontmoeting over een paar weken plaats: begin februari, op de Filipijnen, in Manilla. De Filippino’s die hier zijn verzekeren ons dat deuren en harten wijd open staan om hen die komen te verwelkomen.

Na Azië gaan we terug naar Latijns-Amerika: van 8 december tot 12 december 2010 wordt de tweede Latijns-Amerikaanse ontmoeting gehouden in Chili, in de stad Santiago.

Er zijn hier Chilenen, pastor Galo, de jongerenpastor van Santiago en enkele jongeren. Een van deze jonge Chilenen, Claudio, zal een paar woorden zeggen:

Drie jaar geleden hebben onze vrienden uit Bolivia ons uitgenodigd om deel te nemen aan de eerste Latijns-Amerikaanse ontmoeting van Taizé. Nu zal de pelgrimage van vertrouwen op aarde een andere etappe hebben in ons land. Voor de jonge Chilenen en Latijns-Amerikanen zal het de mogelijkheid zijn om de banden te versterken en hun inzet te vernieuwen als leerlingen van Jezus Christus en missionarissen van zijn rijk. Met grote vreugde nodigen we jullie uit om de ontmoetingen in Santiago, Chili, bij te wonen.

Een kind:
Vanavond groeten wij de jongeren uit Moldavië, Armenië, Kroatië, Hongarije, Bulgarije, Slovenië, Letland, Estland, Tsjechische Republiek en Italië, vooral de jongeren uit Aquila die de aardbeving hadden afgelopen jaar.

We groeten ook allen uit Chili, Brazilië, Mexico, Portorico, Cuba, Colombia, Argentinië, Venezuela, Canada en de Verenigde Staten.

Het gebed zal nu doorgaan met gezang en het gebed rondom het kruis.

Vrijdagavond 1 januari 2010

We zijn erg dankbaar voor de ontvangst die wij hier hebben ontvangen. We danken met heel ons hart alle families en hen die zo gastvrij hun deuren geopend hebben. Dank aan de kerkleiders die de voorbereidingen hebben ondersteund. Dank aan alle autoriteiten die hun medewerking hebben verleend.

Tijdens deze dagen van ontmoeting heeft ieder kunnen beseffen dat we niet alleen zijn. We maken deel uit van een geloofsgemeenschap. We hebben dat in Polen gezien: het geloof in Christus is niet te scheiden van het deel uitmaken van de Kerk. Meer dan ooit is het belangrijk om niet te vluchten, maar om elkaar tegemoet te gaan en onze liefde te uiten voor die unieke gemeenschap die de Kerk is.

Ik heb elke avond verteld over onze reis naar China, omdat ik heb ervaren hoe bijzonder het is om contact te kunnen leggen met christenen uit dit land, dat heel lang gesloten was. Vandaag de dag kunnen wij die afstand niet blijven bewaren. China staat veel dichter bij ons dan wij denken.

Ik wil graag nog iets vertellen over twee mensen die wij op deze reis ontmoetten. In Sjanghai bezocht ik een bisschop van 93 jaar, die 23 jaar in de gevangenis had gezeten omwille van zijn geloof. In die moeilijke jaren dacht hij dat alle religies uit China zouden verdwijnen totdat er geen geloof meer over zou zijn en dat er dan misschien pas na 100 jaar missionarissen zouden terugkomen. Het verliep allemaal anders. Hij heeft het aangedurfd om, na zoveel jaren van gevangenschap, verantwoordelijkheid in de Kerk op zich te nemen.

Eén van de sterkste getuigenissen die wij hoorden, kwam van een protestantse dominee van 80 jaar. Hij had 27 jaar in een werkkamp doorgebracht, eerst in gevangenschap, later in ballingschap ver van huis. “In dat kamp,” vertelde hij ons, “zaten christenen uit verschillende kerken; er waren dominees, priesters en een bisschop.” Daarna stond hij op om zijn woorden kracht bij te zetten en zei: “Ik ben ervan overtuigd dat er slechts één Lichaam van Christus bestaat en dat wij in Hem verenigd zijn. Dat heb ik zelf ervaren.”

Hij voegde eraan toe: “In die periode, toen de kerk volledig onzichtbaar was, bestond er toch een onzichtbare kerk. Een vers uit Jesaja heeft mij overeind gehouden. God zegt daar: ‘Mijn wegen zijn niet uw wegen’.” Toen ik hem vroeg hoe hij de toekomst zag, antwoordde hij: “Ik ken de toekomst niet, maar ik ken God. Hij zal ons leiden, stap voor stap.”

In deze tijd zijn er christenen in China die, zoals deze dominee, zoeken naar verzoening. Dat is niet alleen belangrijk tussen de verschillende kerken, maar ook binnen elke kerk op zich. Daarin voelen wij ons in Taizé sterk met hen verbonden.

Ook in het Westen openbaart zich, zoals in China, een nieuwe dorst naar innerlijkheid en een hernieuwde belangstelling voor het hiernamaals. Dat zijn hoopvolle tekenen.

Nu is de tijd gekomen dat jullie, als jongeren, jullie ervan bewust worden dat het jullie taak is om het geloof in God door te geven aan anderen. Zelfs al begrijp je nog maar weinig van het evangelie, breng het in de praktijk, praat erover met vrienden die onbekend zijn met het geloof en probeer ook enkele kinderen te begeleiden op hun geloofsweg.

Jullie kennen allemaal jongeren van jullie leeftijd die, met het volwassen worden, hun band met de christelijke gemeenschap. Vaak gaat het niet om een bewuste keuze, maar om een samenloop van omstandigheden. Kunnen jullie hen tegemoet komen en samen met hen zoeken naar wegen om hun band met het geloof te vernieuwen?

In de komende jaren zullen sommigen van jullie veel kennis en vaardigheden verwerven door middel van studie of werk. Zorg ervoor dat jullie geloof niet blijft steken in de uitdrukkingsvormen die jullie als kind leerden. Zoek thuis naar wegen om jullie begrip van het geloofsmysterie steeds verder te verdiepen.

Wat heeft deze ontmoeting ons gegeven? Vanmiddag hebben jullie samen gezocht naar hoe je de moed weer kan terug vinden. Een zin van een heilige Poolse, Ursula Ledochowska, kan ons waakzaam houden: “Altijd onderweg, nooit ontheemd.”

Ja, in het geloof zijn wij pelgrims. Voor ons allen zijn er en zullen er altijd beproevingen zijn op onze weg. Soms lijken zij ons te overvallen, zodat zelfs troost van familie en vrienden ons nauwelijks kan helpen. Wat kunnen we dan doen? Is ons antwoord op persoonlijk leed en leed dat anderen ondergaan niet om nog meer lief te hebben?

Deze dagen hebben wij een lied gezongen dat ons kan vergezellen op ons terugreis. Het begint met de woorden uit het evangelie van Johannes: “Bóg jest miłością: God is liefde.”

Dit lied gaat door met de woorden die hier uitgesproken in Polen werden door de paus Johannes Paulus II, deze zo geliefde paus die ons in Taizé altijd ondersteund heeft in onze inzet met de jongeren en voor de verzoening van de christenen. De woorden zijn: “Miejcie odwagę źyć dla miłości: waag het voor de liefde te leven.”

Een kind:
Vanavond groeten wij de jongeren uit Oostenrijk, Zwitserland, Groot-Brittannië, Ierland, Frankrijk, Duitsland, Nederland, Luxemburg, België, de jongeren uit Kazachstan en alle jongeren uit Polen.

Wij begroeten de jongeren uit Togo, Senegal, Kenia, Kameroen, Eritrea, Zuid-Afrika en Australië.

Het gebed zal nu doorgaan met gezang en het gebed rondom het kruis.