Το καλοκαίρι του 2015, στο Ταιζέ, αναζητήσαμε με ποιον τρόπο θα επιδείξουμε μια νέα μορφή αλληλεγγύης που σήμερα είναι επιτακτική. Πάνω σε όλη τη γη καινούριες δυστυχίες – μετανάστευση, περιβάλλον και κοινωνία – ζητούν απαντήσεις από τους πιστούς διαφόρων θρησκειών και από τους τους μη πιστούς.
Η ένοπλη βία σπέρνει τον όλεθρο εν ονόματι απάνθρωπων ιδεολογιών. Χωρίς να χάσουμε τη νηφαλιότητα, αντιστεκόμενοι στον φόβο που γεννά η ανασφάλεια, θα συνεχίσουμε το “Προσκύνημά μας της εμπιστοσύνης”. Αυτοί που αναζητούν – ή ήδη βιώνουν – μία παγκοσμιότητα της αλληλεγγύης έχουν ακόμη περισσότερη ανάγκη να αλληλοϋποστηρίζονται.
Όταν η καταιγίδα μαίνεται, ένα σπίτι χτισμένο «επί την πέτραν» παραμένει σταθερό (Μτ. 7,24-25). Θέλουμε να οικοδομήσουμε τη ζωή μας πάνω στον Λόγο του Χριστού, ώστε το θεμέλιό μας μας να αποτελείται από μερικές βασικές Ευαγγελικές αλήθειες, προσιτές σε όλους: χαρά – απλότητα – έλεος. Ο αδελφός Ροζέ τις τοποθέτησε στην καρδιά της ζωής της Κοινότητας μας στο Ταιζέ. Οι ίδιες του επέτρεψαν να προχωρήσει ακόμα και σε δύσκολες στιγμές. Τις αφομοίωσε, ώστε να επιστρέφει σε αυτές μέρα με τη μέρα.
Στα τρία επόμενα χρόνια αυτές οι τρεις λέξεις θα οδηγούν την πορεία μας. Το 2016 θα ξεκινήσουμε με το έλεος, στο ίδιο πλαίσιο με το Έτος Ελέους που ανακήρυξε ο πάπας Φραγκίσκος.
Το Ευαγγέλιο μας καλεί να δώσουμε τη μαρτυρία της ευσπλαχνίας του Θεού. Ιδού πέντε προτάσεις για να αφυπνίζουν μέσα μας το θάρρος του ελέους.
Αδελφός Αλοΐς
Πρώτη Πρόταση
Να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας στο έλεος του Θεού
Καὶ σὺ ὁ Θεὸς ἐλεήμων καὶ οἰκτίρμων, μακρόθυμος καὶ πολυέλεος, καὶ οὐκ ἐγκατέλιπες αὐτούς. (Νεεμίας 9,17)
Γίνεσθε οὖν οἰκτίρμονες καθὼς καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν οἰκτίρμων ἐστί. (Λκ. 6,36)
Σύμφωνα με την Αγία Γραφή ο Θεός είναι ελεήμων, ή με άλλες εκφράσεις οικτίρμων και φιλεύσπλαχνος. Με την παραβολή του πατέρα με τους δύο γιους (Λκ. 15), ο Ιησούς μας δείχνει ότι ή αγάπη του Θεού δεν εξαρτάται από το καλό που εμείς μπορούμε να κάνουμε, αλλά δίδεται απροϋπόθετα. Ο πατέρας αγαπά τον υιό που παραμένει πιστός όλη του τη ζωή. Παράλληλα απλώνει τα χέρια του σε αυτόν που τον εγκατέλειψε, όσο ακόμη βρίσκεται μακριά.
Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα του. Ώστε: “να φθάσει στο «καθ’ ομοίωσιν Θεού» αποκτώντας καλοσύνη. Κάνε την καρδιά σου φιλεύσπλαχνη και ελεήμονα για να ντυθείς τον Χριστό” (Άγιος Βασίλειος , 4ος αι.)
Η αγάπη του Θεού δεν είναι στιγμιαία, αλλά παραμένει για πάντα. Με τον οίκτο μας, μπορούμε να γίνουμε μια αντανάκλαση αυτής της αγάπης. Ως Χριστιανοί μοιραζόμαστε με τόσους πολλούς πιστούς άλλων θρησκειών τη φροντίδα να τοποθετήσουμε το έλεος και τη φιλευσπλαχνία στο κέντρο της ζωής μας.
++ Ας καλωσορίσουμε την αγάπη του Θεού. Ο Θεός ποτέ δεν κλείνει την καρδιά του σε εμάς και η πιστή του καλοσύνη είναι ο αδιάκοπος φύλακάς μας, ακόμα και όταν σκοντάφτουμε εξαιτίας των λαθών μας. Εάν δεν έχουμε μακρύνει από Αυτόν, ας μη φοβόμαστε να επιστρέψουμε κοντά του και να του προσφέρουμε την εμπιστοσύνη μας. Εκείνος έρχεται πάντοτε να μας συναντήσει.
++ Ας μη θεωρούμε την προσευχή ως μία επίπονη αναζήτηση, αλλά να την υποδεχόμαστε ως μια στιγμή για παύση και αναπνοή, όταν το Άγιο Πνεύμα μας πληρώνει με την αγάπη του Θεού και μας ικανώνει να συνεχίζουμε μια ζωή ελέους.
Δεύτερη Πρόταση
Συγχώρησε ξανά και ξανά
Ἐνδύσασθε οὖν, ὡς ἐκλεκτοὶ τοῦ Θεοῦ, ἅγιοι καὶ ἠγαπημένοι, σπλάγχνα οἰκτιρμοῦ, χρηστότητα, ταπεινοφροσύνην, πρᾳότητα, μακροθυμίαν, ἀνεχόμενοι ἀλλήλων καὶ χαριζόμενοι ἑαυτοῖς, ἐάν τις πρός τινα ἔχῃ μομφήν· καθὼς καὶ ὁ Κύριος ἐχαρίσατο ὑμῖν, οὕτω καὶ ὑμεῖς. (Κολ. 3,12-13)
Ο Πέτρος ήρθε στον Ιησού και τον ρώτησε, “Κύριε, ποσάκις ἁμαρτήσει εἰς ἐμὲ ὁ ἀδελφός μου καὶ ἀφήσω αὐτῷ; ἕως ἑπτάκις; λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· Οὐ λέγω σοι ἕως ἑπτάκις ἀλλ’ ἕως ἑβδομηκοντάκις ἑπτά.” (Ματ. 18,21-22)
Η συγχωρητικότητα του Θεού δεν σταματά ποτέ. Στη πορεία όλης της ζωής του, ακόμα και στον Σταυρό, ο Χριστός συγχώρεσε· αρνήθηκε να καταδικάσει οποιοσδήποτε.
Γνωρίζουμε ότι μας έχει συγχωρήσει και συγχωρούμε και εμείς με τη σειρά μας – πρόκειται για την πιο απελευθερωτική χαρά. Είναι η πηγή της εσωτερικής ειρήνης, την οποία ο Χριστός θέλει να μας μεταδώσει.
Η Εκκλησία, η σύναξη αυτών που αγαπούν τον Χριστό, έχει κληθεί να αφεθεί να μεταμορφωθεί δια του ελέους: “Όταν η Εκκλησία ακούει, θεραπεύει και συμφιλιώνει, γίνεται κάτι το πολύ φωτεινό – μια κοινωνία αγάπης, ευσπλαχνίας, παρηγοριάς, μια καθαρή αντανάκλαση του Αναστημένου Χριστού. Ποτέ απόμακρη, ποτέ αμυντική. Απαλλαγμένη από κάθε σκληρότητα, μπορεί να ακτινοβολήσει την ταπεινή εμπιστοσύνη της πίστης, κατευθείαν στις ανθρώπινες καρδιές μας.
Το μήνυμα του Θεού για συγχώρεση δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για να δικαιώσει το κακό ή την αδικία. Αντιθέτως μας ελευθερώνει, ώστε να αναγνωρίζουμε τα λάθη μας όπως επίσης και τα λάθη και τις αδικίες γύρω μας και στον κόσμο. Εξαρτάται από εμάς να διορθωθεί ό,τι μπορεί να γίνει
++ Ας προσπαθήσουμε να συγχωρήσουμε – ακόμη και εβδομήντα επτά φορές. Αν αυτό είναι πολύ μεγάλο, μπορούμε να προσπαθήσουμε να πάμε βήμα-βήμα. Πριν αυτό απαιτηθεί, η επιθυμία να συγχωρήσουμε μπορεί μερικές φορές να επισκιαστεί από το κακό που έχουμε υποστεί από τα λάθη που έχομε υποστεί.
++ Μπρούμε να δείξουμε ότι η Εκκλησία είναι μια κοινότητα ελέους, όταν είμαστε ανοικτοί, χωρίς διακρίσεις στους γύρω μας, προσφέροντας φιλοξενία, αποφεύγοντας να κατηγορούμε τους άλλους, υπερασπιζόμενοι τους καταπιεσμένος, σφυρηλατώντας μια γενναιόδωρη καρδιά...
Τρίτη Πρόταση
Ας πλησιάσουμε, μόνοι μας ή με άλλους, μια δύσκολη κατάσταση
Καὶ δῷς πεινῶντι τὸν ἄρτον ἐκ ψυχῆς σου καὶ ψυχὴν τεταπεινωμένην ἐμπλήσῃς, τότε ἀνατελεῖ ἐν τῷ σκότει τὸ φῶς σου, καὶ τὸ σκότος σου ὡς μεσημβρία. (Ησ. 58,10)
Ὃς δ’ ἂν ἔχῃ τὸν βίον τοῦ κόσμου καὶ θεωρῇ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ χρείαν ἔχοντα καὶ κλείσῃ τὰ σπλάγχνα αὐτοῦ ἀπ’ αὐτοῦ, πῶς ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ μένει ἐν αὐτῷ; ( Α΄ Ιωαν. 3,17)
Η εικόνα του ελέους παρουσιάζει το Χριστό να μας κοιτά και να διηγείται την παραβολή του καλού Σαμαρείτη (Λουκ. 10): ένας άνδρας είναι μισοπεθαμένος στην άκρη του δρόμου. Ένας ιερέας και ένας Λευίτης προσπερνούν και συνεχίζουν τον δρόμο τους. Ένας ξένος, από τη Σαμάρεια, πλησιάζει τον πληγωμένο άνδρα, τον φροντίζει και τον μεταφέρει σε ένα πανδοχείο.
Το έλεος ανοίγει τις καρδιές μας στις ταλαιπωρίες των άλλων, στις κρυμμένες μορφές στεναχώριας, στην υλική φτώχεια όπως και στις άλλες μορφές πόνου: ένα παιδί που περνάει μια δύσκολη περίοδο, μια οικογένεια σε δυσκολία, ένας άστεγος, ένας νέος που δεν βλέπει νόημα στη ζωή του, ένας ηλικιωμένος που είναι μόνος του, ένας εξόριστος – άλλα και αυτοί που δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, την τέχνη ή τον πολιτισμό.
Στον πτωχό είναι ο ίδιος ο Χριστός που περιμένει την ευσπλαχνία μας και που μας λέει “ἐπείνασα γὰρ καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν” (Ματθ. 25,35). “Με την ευσπλαχνία του, ο Χριστός παίρνει πανω του μόνος του τις δυσκολίες κάθε ανθρώπου. Με την καλοσύνη του, υποφέρει εν μυστηρίω με τον πόνο κάθε ανθρώπου μέχρι τη συντέλεια του κόσμου” (Μάξιμος ο Ομολογητής, 7ος αιώνας).
Όταν έχουμε οι ίδιοι πληγωθεί από τις δοκιμασίες, ο Χριστός μας φροντίζει. Το στοργικό βλέμμα του μπορεί να φανερωθεί μέσω κάποιου που έρχεται κοντά μας, μερικές φορές μέσα από ένα πρόσωπο που κοίταξε πάνω μας, όπως και ο ξένος στην παραβολή, ο Σαμαρείτης.
++ Ας τολμήσουμε να πλησιάσουμε, μόνοι μας ή με μερικούς άλλους, μια δύσκολη κατάσταση γύρω μας, στην άκρη του δρόμου μας. Το έλεος δεν είναι κάτι το συναισθηματικό, αλλά απαιτητικό, που δεν γνωρίζει όρια. Ένας νόμος θέτει τα σαφή όρια του καθήκοντος, ενώ το έλεος ποτέ δεν λέει, “Αυτό είναι αρκετό. Έχω κάνει το καθήκον μου.”
Τέταρτη Πρόταση
Ας επεκτείνουμε το ελεος στις κοινωνικές διαστάσεις του
Ἐγώ εἰμι Κύριος ὁ ποιῶν ἔλεος καὶ κρίμα καὶ δικαιοσύνην ἐπὶ τῆς γῆς.
(Ιερ. 9,23)
Τί Κύριος ἐκζητεῖ παρὰ σοῦ ἀλλ᾿ ἢ τοῦ ποιεῖν κρίμα καὶ ἀγαπᾶν ἔλεον καὶ ἕτοιμον εἶναι τοῦ πορεύεσθαι μετὰ Κυρίου Θεοῦ σου;
(Μιχαίας 6,8)
Στη καρδιά του Θεού, όλοι οι άνθρωποι είναι μια και μόνη οικογένεια.
Για για να γίνει πραγματικότητα μια παγκόσμια αλληλεγγύη, είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι διεθνείς θεσμοί που θεσπίζουν τους κανόνες δημοκρατικά, προκειμένου να διασφαλιστεί η μεγαλύτερη δικαιοσύνη και να διατηρηθεί η ειρήνη.
Το χρέος των φτωχών χωρών συχνά προκαλείται από τα πιο ισχυρά έθνη και τις επιχειρήσεις εκμετάλλευσης των πόρων τους. Ακόμα κι αν φαίνεται αδύνατο για εμάς να κάνουμε κάτι για να αλλάξει αυτό, μπορούμε να θυμηθούμε ότι συγχωρώντας αυτό το χρέος είναι ένας τρόπος για την αποκατάσταση της δικαιοσύνης. Σε ένα διαφορετικό πλαίσιο από το σημερινό, η Αγία Γραφή μας υπενθυμίζει: “Εὰν δὲ πένηται ὁ ἀδελφός σου ὁ μετὰ σοῦ καὶ ἀδυνατήσῃ ταῖς χερσὶ παρὰ σοί, ἀντιλήψῃ αὐτοῦ ὡς προσηλύτου καὶ παροίκου καὶ ζήσεται ὁ ἀδελφός σου μετὰ σοῦ” (Λευιτ. 25,35).
Σε όλο τον κόσμο γυναίκες, άνδρες και παιδιά αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους. Τα δεινά τούς δημιουργούν μέσα τους ένα κίνητρο ισχυρότερο από οποιαδήποτε εμπόδια. Οι πλούσιες χώρες πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι φέρουν μερίδιο ευθύνης για τις πληγές της ιστορίας που έχουν οδηγήσει σε μαζικές μεταναστεύσεις, κυρίως από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
++ Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι, ακόμη και αν η εισροή των προσφύγων και των μεταναστών δημιουργεί δύσκολα προβλήματα, αυτό μπορεί να είναι μια θετική ευκαιρία. Όσοι χτυπούν την πόρτα χωρών πλουσιότερων από τη δική τους, τις εξωθούν να γίνονται σε αλληλέγγυες. Αραγε δεν τις βοηθούν να αποκτήσουν νέα ζωτικότητα. Με το να αντιμετωπίσουν από κοινού τις προκλήσεις που παρουσιάζονται από ένα κύμα μεταναστών, οι χώρες της Ευρωπαϊκής κοινότητας μπορούν να ανακτήσουν ένα δυναμισμό που έχει υποχωρήσει.
++ Πρέπει να προχωρήσουμε πέρα από το φόβο των ξένων και των πολιτιστικών διαφορών. Ο φόβος αυτός είναι κατανοητός – αυτοί που βοηθούν να υποδέχονται μετανάστες απλόχερα μερικές φορές φτάνουν σε σημείο εξουθένωσης. Ο φόβος δεν θα μειωθεί ωστόσο, όταν απομονώμαστε πίσω από τοίχους, αλλά μάλλον όταν πάμε να συαντήσουμε εκείνους τους οποίους δεν γνωρίζουμε ακόμη. Αντί να βλέπουμε στους ξένους απειλή για το βιοτικό μας επίπεδο ή για τον πολιτισμό μας, ας καλωσορίσει ο ένας τον άλλο ως μέλη της μιας και κοινής ανθρώπινης οικογένειας.
Πέμπτη Πρόταση
Έλεος για όλη τη δημιουργία
Ἕξ ἡμέρας ποιήσεις τὰ ἔργα σου, τῇ δὲ ἡμέρᾳ τῇ ἑβδόμῃ ἀνάπαυσις, ἵνα ἀναπαύσηται ὁ βοῦς σου καὶ τὸ ὑποζύγιόν σου, καὶ ἵνα ἀναψύξῃ ὁ υἱὸς τῆς παιδίσκης σου καὶ ὁ προσήλυτος. (Εξ. 23,12)
῝Εξ ἔτη σπερεῖς τὴν γῆν σου καὶ συνάξεις τὰ γεννήματα αὐτῆς· τῷ δὲ ἑβδόμῳ ἄφεσιν ποιήσεις καὶ ἀνήσεις αὐτήν. (Εξ. 23,10)
Στη γλώσσα της εποχής, η Αγία Γραφή μας καλεί να επεκτείνουμε την ευσπλαχνία μας στο περιβάλλον, να σεβαστούμε κάθε ζωντανό δημιούργημα, να μη δουλεύουμε στη γη χωρίς διάκριση. Ένας χριστιανός της Μεσοποταμίας έγραψε: “Μια φιλεύσπλαχνη καρδιά δεν μπορεί να αντέχει ναβλέπει το ελάχιστο κακό ή την ελάχιστη θλίψη μέσα στη δημιουργία” (Ισαάκ ο Σύρος, 7ος αιώνας).
Τα πρώτα θύματα της οικολογικής καταστροφής είναι συνήθως οι πολύ φτωχοί. Ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής ήδη αναγκάζει πολλούς ανθρώπους να εγκαταλείψουν τους τόπους διαμονής τους.
Η γη ανήκει στον Θεό, οι άνθρωποι την λαμβάνουν ως δώρο. Μας εμπιστεύθηκε μια εξαιρετική υπευθυνότητα: να φροντίζουμε τον πλανήτη, όχι να σπαταλούμε τις πηγές. Η γη είναι περιορισμένη και οι άνθρωποι επίσης χρειάζεται να κατανοούν τα όριά τους.
Η γη είναι το κοινό μας σπίτι και σήμερα υποφέρει. Δεν υπάρχει χώρος για αδιαφορία στη θέα περιβαλλοντολογικών καταστροφών, στην εξαφάνιση ολόκληρων ειδών, στον κίνδυνο της βιοποικιλότητας ή στην τεράστια αποψίλωση σε συγκεκριμένα σημεία του κόσμου.
++ Πώς μπορούμε να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας μαζί με όλη τη δημιουργία; Κάνοντας επιλογές που να επηρεάζουν την καθημερινή μας ζωή, δείχνοντας ευασθησία στις πράξεις μας ως καταναλωτές και πολίτες, κάνοντας με επίγνωση μια επιλογή απλής ζωής. Απλοποιώντας την πορεία της ζωής μας μπορεί να γίνει μια πηγή χαράς. Υπάρχουν άνθρωποι που παίρνουν πρωτοβουλίες, όπως να νηστεύουν για το κλίμα και τη δικαιοσύνη την πρώτη κάθε μήνα. Κάνοντας αυτό το βήμα για να δείξουμε το έλεος του Θεού για καθετί που είναι μέλος του κοινού μας οίκου, της γης, δεν είναι κάτι προαιρετικό, αλλά προϋπόθεση για να ζούμε σε αυτή με χαρά.