La Croix: Heeft frère Roger zich, zoals de historicus Yves Chiron recentelijk beweerde, officieel bekeerd tot het katholicisme?
Frère Alois: Nee, frère Roger heeft zich nooit officieel ‘bekeerd’ tot het katholicisme. Als hij dat gedaan zou hebben, zou hij dat hebben verteld, want hij hield nooit iets geheim over de weg die hij ging. In al zijn geschriften gaf hij, vaak in de vorm van een dagboek, gaandeweg toelichting over wat hij ontdekte en de manier waarop hij leefde.
Wat gebeurde er precies in 1972 in de kapel van de bisschop van Autun?
In 1972 gaf Mgr. Le Bourgeois, in die tijd de bisschop van Autun, hem eenvoudigweg voor het eerst de communie, zonder dat hij een andere geloofsbelijdenis van hem vroeg dan het Credo. Dit wordt tijdens de eucharistie gereciteerd en is voor alle christenen hetzelfde. Daarbij waren verschillende getuigen aanwezig, die dit kunnen bevestigen: drie van mijn broeders en een bevriend echtpaar.
Waarom juist op dat moment?
Die datum was gekozen omdat frère Roger zich voorbereidde op de gelofte voor het leven van de eerste katholieke broeder in de gemeenschap. Het was ondenkbaar dat deze broeder en hij niet aan dezelfde eucharistische tafel zouden kunnen aanzitten. Enkele maanden later kwam Mgr. Le Bourgeois naar Taizé en reikte, op dezelfde manier, de communie uit aan alle broeders van de gemeenschap.
Heeft frère Roger zelf expliciet getuigenis afgelegd over deze ontwikkeling?
Hij begreep al vroeg in zijn leven dat verzoening tussen de christenen noodzakelijk was om het evangelie door te kunnen geven aan jonge mensen. Na Johannes XXIII en het Tweede Vaticaans Concilie, constateerde hij dat de tijd van verzoening was aangebroken. Hij vertelde vaak dat hij, tijdens zijn laatste ontmoeting met Johannes XXIII in 1963, verlangde dat de paus een ‘spiritueel testament’ zou uitspreken. Frère Roger vroeg hem naar de plaats die Taizé innam binnen de Kerk. Johannes XXIII antwoordde, terwijl hij met zijn handen cirkels in de lucht tekende: “De katholieke kerk bestaat uit steeds groter wordende, concentrische cirkels.” De paus zei niet precies in welke cirkel hij Taizé dan zag, maar frère Roger begreep dat de paus hem wilde zeggen: jullie maken al deel uit van de Kerk, ga gewoon voort op die weg. En dat is wat hij heeft gedaan.
U hebt jarenlang met hem samen geleefd, hij heeft u zelfs benoemd tot zijn opvolger. Welk doel had frère Roger werkelijk met deze stap?
De weg die hij ging, liet hem de rijkdom van de traditie van de Kerk steeds verder ontdekken. Deze rijkdom wilde hij aan het licht brengen. Hij was niet geïnteresseerd in een individuele oplossing voor verzoening maar, door middel van vele, aarzelende pogingen, zocht hij naar een weg die ook toegankelijk zou zijn voor anderen. Frère Roger was van oorsprong protestant. Hij zette een stap die sinds de Reformatie niet eerder voorkwam. In 1980 sprak hij daarover in het openbaar tijdens een Europese jongerenontmoeting in Rome. Hij zei toen in de Sint Pieter, in aanwezigheid van paus Johannes Paulus II: “Ik heb mijn eigen christelijke identiteit als volgt gevonden: ik bracht in mijzelf een verzoening tot stand tussen het geloof van mijn wortels en het mysterie van het katholieke geloof, zonder de verbondenheid met wie dan ook te verbreken.” Naar aanleiding van het bezoek van een delegatie van de orthodoxe kerk, sprak Johannes Paulus II later over een gemeenschap die “noch een absorptie, noch een samensmelting inhoudt, maar die een ontmoeting is in waarheid en liefde”.
Waarom werd deze stap met zoveel discretie behandeld, terwijl hij er een getuigenis van uit wilde laten gaan?
Omdat deze stap geheel nieuw en geleidelijk was, was hij moeilijk te begrijpen en uit te leggen. Hij zou gemakkelijk verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden. Wie bijvoorbeeld beweert dat frère Roger zich zou hebben ‘bekeerd’, heeft de eigenheid van zijn zoektocht niet begrepen. ‘Bekering’ is een historisch beladen woord; ‘bekering’ veronderstelt een breuk met je wortels. Frère Roger accepteerde dat, voor sommige mensen, een individuele bekering de weg kan zijn die zij moeten gaan. Maar wat hemzelf en onze communiteit betreft, sprak hij liever over ‘gemeenschap’. Voor hem kwam zijn geleidelijk toetreden tot volledige gemeenschap met de katholieke kerk, op twee punten concreet tot uitdrukking en daarover deed hij nooit geheimzinnig: het ontvangen van de eucharistie en de erkenning van de noodzaak van een ambt van eenheid dat door de bisschop van Rome uitgeoefend wordt.
Hij nam dus het risico dat hij verkeerd begrepen werd?
Niet iedereen begreep deze stap van frère Roger, maar velen waardeerden hem, onder andere paus Johannes Paulus II en katholieke bisschoppen en theologen die naar Taizé kwamen om er de eucharistie te vieren; maar ook leiders van protestantse en orthodoxe kerken, waarmee frère Roger door de jaren heen geduldig een vertrouwensband opbouwde.
Interview door Jean-Marie GUENOIS