TAIZÉ

Berlijn

Overdenkingen van broeder Alois

 
Iedere avond van de ontmoeting, aan het eind van het avondgebed in de Messegelände van Berlijn, sprak broeder Alois een overdenking uit. De teksten van deze overdenkingen zijn te vinden op deze pagina

Berlijn, woensdag 28 december 2011

Ik wil beginnen met een paar woorden te spreken tot de Duitsers en andere Duitstaligen.
(in het Duits:)
Wat ik ga zeggen zou ik het liefst in het Duits, mijn moedertaal zeggen. Maar omdat velen het Engels beter begrijpen en om hun oren niet te vermoeien met steeds dezelfde stem, kan ik beter in het Engels praten, met een vertaling in het Duits door een broeder.

(in het Engels:)
Voor de eerste keer wordt één van onze Europese ontmoetingen gehouden in Berlijn. Wij willen de eerste avond iedereen bedanken die de jongeren een warm welkom hebben gegeven: de parochies en kerkgemeenschappen, en alle mensen die hun deur hebben geopend.

In het bijzonder gaat onze dank uit naar hen die besloten hebben jongeren te ontvangen zonder dat ze lid zijn van een kerk. Gastvrijheid is één van de grote bijdrages aan de opbouw van vrede.

Berlijn is een stad die getekend wordt door een grote diversiteit; een stad die gericht is op de toekomst maar die ook probeert de herinnering aan een pijnlijk verleden een plaats te geven.

De tekening van de Maagd Maria met het kind Jezus, die in alle gebedshallen te zien is, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door een Duitse soldaat in Stalingrad getekend

Om de kerstnacht te vieren heeft hij deze tekening op de achterkant van een militaire kaart gemaakt. Deze tekening bevindt zich nu hier in Berlijn, in de Gedächtniskirche, een zwaar beschadigde kerk die nu een monument is ter nagedachtenis aan het Nazi tijdperk.

Wilde deze soldaat, we weten dat hij een protestantse gelovige was, uiting geven aan zijn dorst naar leven en vrede te midden van de donkerste oorlog? Wij weten het niet maar wij kunnen ons tot in ons diepst laten raken door deze tekening die de ’Stalingrad Madonna’ wordt genoemd.

Broeder Roger kwam hier voor de eerste keer in 1986 als een etappe in de ’pelgrimage van vertrouwen’ in Oost-Berlijn. Hij kreeg toestemming om een gebed met jongeren te houden met als voorwaarde dat er geen deelnemers uit het westen zouden zijn. Deze periode ligt achter ons en Berlijn is nu het symbool voor allen die, waar dan ook ter wereld, scheidingsmuren proberen te slechten, om vertrouwen te verspreiden.

Zulke muren bestaan niet alleen tussen volken en continenten maar ook heel dichtbij, tot in de harten van mensen.

Om zulke muren te laten vallen proberen wij deze dagen een nieuwe kracht te putten uit de bronnen van vertrouwen

Geen enkel mensen, geen enkele maatschappij kan in isolement leven, zonder vertrouwen. Daarom zullen jullie, vanaf morgenochtend in de kleine groepen, zoeken naar nieuwe manieren om wegen van vertrouwen te openen.

Kiezen voor vertrouwen betekent niet je ogen te sluiten voor het kwaad. Vertrouwen is niet naïef of simpel, het is een risico.

Het risico van vertrouwen kunnen we niet alleen nemen. We hebben de ondersteuning van anderen nodig, we moeten weten dat we geaccepteerd en geliefd zijn. En zo kunnen we de belangrijke beslissingen in ons leven met een grotere vrijheid nemen.

Deze beslissing komen niet alleen voort uit angst of alleen uit gevoelens maar uit deze overtuiging: geluk schuilt niet in het ’ieder voor zich’, geluk schuilt in het besef van solidariteit tussen mensen.

Met Kerst is Christus één van ons geworden en heeft hij een nieuwe solidariteit nagelaten die zich over de hele mensen familie uitspreidt. En wij voelen de verantwoordelijkheid die deze nalatenschap inhoudt.

Met de Brief voor 2012 wil ik iedereen die deze leest aanmoedigen om meer bewust te worden van de menselijk solidariteit en deze meer te leven. Wanneer wij deze solidariteit met andere, ver weg of dichtbij, ervaren, wanneer wij de ervaring hebben bij elkaar te horen, van elkaar afhankelijk te zijn, dan krijgt ons leven zin.

In een tijd waarin velen zich afvragen ’heeft mijn leven werkelijk zin?’ zouden wij de broeders van onze gemeenschap duidelijk willen zeggen: deze zin bevindt zich in de solidariteit met anderen, ondervonden door concrete handelingen. Zo’n solidariteit laat ons doorvoelen dat er een liefde is die groter is dan wij zijn, die ons laat geloven in de liefde van God voor ieder mens.

Deze dagen zoeken wij hoe wij deze solidariteit in de praktijk kunnen brengen. Samen kunnen wij uitdrukking geven aan onze dankbaarheid naar allen die hun leven geven in dienstbaarheid, in hun families, maar ook in hun maatschappelijk of politiek werk, hun inzet in de Kerk en ook in de kunst. Ja, wij zouden allemaal zo willen zijn, en hierdoor vreugde vinden.

Berlijn, donderdag 29 december 2011

Gisteravond zei ik jullie dat het vertrouwen tussen mensen een van de meest noodzakelijke waarden is voor het vinden van nieuwe vormen van solidariteit. Tijdens deze dagen in Berlijn willen we elkaar ondersteunen om deze overtuiging te verankeren in het vertrouwen in God.

Het vertrouwen in God is verbonden met een innerlijk gevecht, het gaat niet van zelf. Is de tijd dus niet gekomen om op een andere manier de vraag te stellen: ‘wat betekent geloven in God?’. De gemeenschap die we deze dagen kunnen leven maakt dat we deze vraag stellen. En jullie gaan deze vraag morgenochtend verder uitdiepen in de kleine groepen: ‘wat betekent het vertrouwen in God?’.

In Jezus komt God naar ons toe. Hij probeert dicht bij ieder mens te zijn. Ik zou zou graag willen dat we allen op een nieuwe manier deze nabijheid voelen.

Maar hoe? Moeten we niet eerder toegeven dat we niets of heel weinig voelen van de aanwezigheid van God? Ja, dit is voor velen waar. Of het is waar voor bepaalde periodes in ons leven. Maar laten we niet bij deze constatering blijven. Laten we dieper gaan. Hoe?, zouden jullie mij weer kunnen vragen. Door de aanwezigheid van God in ons te verwelkomen, we zijn niet alleen maar aan onze gevoelens overgelaten. God doet een beroep op onze capaciteit, hoe gering deze ook mag zijn, om te vertrouwen.

Dit kan heel concreet betekenen: de tijd nemen om onze zorgen even naast ons neer te leggen om innerlijke ruimte te scheppen waar God kan komen. Zelf als we niets anders dan leegte voelen komt de heilige Geest, en in ons groeit onmerkbaar het vertrouwen in God.

Dit verondersteld het opgeven van een beeld van God dat altijd aan onze directe behoeften beantwoordt. Dit kan moeilijk voor ons zij, in het bijzonder wanneer we geconfronteerd worden met de absurditeit van het lijden.

Het Evangelie vraag ons om een gewaagde stap te nemen: ons compleet af te wenden van het beeld dat we hebben van God, erkennen dat God zichzelf kwetsbaar maakt, dat hij het nodig heeft liefgehad te worden. Zijn liefde voor ons bevat deze vraag: ‘en jij, heb jij mij lief?’.

Door ons te zeggen dat onze liefde voor hem telt, erkent God het belang van ons leven en onze vrijheid. Hierdoor geeft God, zelfs aan de meest vernederde mensen, waardigheid, hij doet hen recht.

Wij kunnen allemaal uitdrukking geven aan onze liefde voor God, misschien niet met hoogdravende gevoelens of buitengewone gedachtes. Maar we kunnen stil zijn en hem simpelweg zeggen: ‘u weet dat ik van u houd, dat ik wil leven van vertrouwen in uw aanwezigheid.’ In het gebed is er altijd iets tussen de hemel en de aarde dat één wordt.

Van zulke moment van gebed voelen we misschien niet direct het effect. Maar God geeft ons de heilige Geest en het leven van God kan in ons kiemen, groter worden en onze gedachtes en ons handelen inspireren.

Zo kunnen we onze menselijke relaties altijd meer laten bepalen door de liefde die God ons geeft en niet door de angst of door in de verdediging te schieten. Het vertrouwen dat God in ons legt wordt een stralende welwillendheid naar hen die ons toevertrouwd zijn, bron van leven in solidariteit met de anderen.

Solidariteit kan niet bij onze deur ophouden. Daarom doen we deze dagen samen dit gebaar van solidariteit met Noord-Korea. Sinds een vijftiental jaren kunnen we vanuit Taizé een humanitaire actie houden voor dit verdeelde land, dat ons zo aan het hart gaat. Onze dank gaat uit naar een ieder van jullie die medische hulpmiddelen of geneesmiddelen heeft meegebracht. Wij gaan deze opsturen naar ziekenhuizen in plattelandsregio’s via het Rode Kruis in Pyongyang.

Het Evangelie herinnert ons hier aan: Christus is solidair met de allerarmsten. In hen die honger lijden, die ziek zijn of verlaten zijn, wacht hij op ons. Het gebed open onze horizon. God kan, te midden van alle tegenstrijdigheden van het leven, een vlam van hoop en vreugde ontsteken. Zo’n gebed brengt ons dichter bij God en verandert onze blik op de wereld. De liefde van God moge ons aanraken, tot dat ons leven een leven wordt voor de anderen.

Berlijn, vrijdag 30 december 2011

Deze dagen bekijken we hoe we nieuwe vormen van solidariteit kunnen vinden. Uit heel Europa hier samengekomen, proberen we een duidelijk teken te geven dat we een solidair en open Europa willen en dat we de daarvoor noodzakelijke hervormingen steunen.

Geconfronteerd met extreem snelle veranderingen in onze maatschappijen en de economische onzekerheden en moeilijkheden, moeten we ons herinneren dat de ‘economie’, hoe belangrijk die ook is, niet de maat van mens is, dat voor de mens zijn spirituele dimensie bepalend is, dat de waardigheid van ieder mens een oneindig respect vraagt.

We zijn dankbaar voor de vele berichten die we hebben ontvangen, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, dhr. Ban Ki-Moon schreef ons: ‘Ik ben vooral verheugd te constateren dat jullie aandacht in de eerste plaats zal uitgaan naar het zoeken van nieuwe vormen van solidariteit. Jullie spelen een belangrijke rol in het in goede banen leiden van politieke en maatschappelijke veranderingen. Maar denk er wel aan, dat “online zijn”niet hetzelfde is als onderlinge verbondenheid. De “online”verbinding is iets van de technologie, het gevoel van verbondenheid hangt samen met solidariteit.’

De ervaring van gemeenschap maakt dat we ons dit af kunnen vragen: hoe kan het dat we zo’n gemeenschap kunnen leven hoewel we vanuit een heel andere situaties komen?

Is deze gemeenschap niet het teken dat het evangelie geen dode letter is maar een, door Christus gegeven, bron van nieuw leven? Christus is vandaag levend. Zonder zich aan wie dan ook op te dringen begeleidt hij ieder mens. Hij is het die ons samen brengt.

Door ons leven zeggen dat Christus ons samen brengt in de liefde van God, dat is de reden achter het bestaan van onze kleine gemeenschap van Taizé

Broeder Roger was doordrongen van een passie voor gemeenschap. Het vertrouwen in God, in Christus, in de heilige Geest, was voor hem onlosmakelijk verbonden met een zoektocht naar verzoening en vrede tussen alle mensen. Morgenochtend in de kleine groepen gaan jullie bekijken wat dit voor jullie kan betekenen.

De Kerk is geen losstaande maatschappij. Christus zendt hen die in hem geloven in de wereld om daar zuurdesem te zijn van vertrouwen en vrede, om het zout van de aarde te zijn. Op die manier sprak broeder Roger van ‘Christus die gemeenschap is’.

Hoe kunnen we dan altijd maar door gaan met het schandaal van de scheiding tussen christenen? We gaan zelfs zo ver dat deze scheiding niet eens meer voelt als een schandaal! Een diversiteit zal er altijd zijn tussen de verschillende geestelijke stromingen en tradities. Maar onze overgave gaat zo ver dat we deze diversiteit als een voorwendsel gebruiken om niet meer naar een zichtbare eenheid te zoeken.

De tweede helft van de afgelopen eeuw heeft grote stappen vooruit gekend in de verzoening van christenen. We willen niet nu op onze plaats blijven, op parallelle wegen blijven. Vastberaden, willen we alles doen om te komen tot een zichtbare eenheid tussen christenen.

Dit betekent dat we naar elkaar toe moeten gaan om onze gaven uit te wisselen: de ontdekking van het beste dat God aan de ander gegeven heeft. Dit betekent ook dat we alles wat mogelijk is samen moeten doen, we zouden veel meer samen kunnen doen dan we denken.

Het betekent vooral steeds meer samen bidden. Vaker samenkomen voor gebedswaken, zo kunnen we vooruitlopen op een eenheid en ons laten verenigen door de heilige Geest. Dit maakt het ook veel makkelijker om in de theologische dialoog verder te komen.

Geïnspireerd door deze zoektocht kan onze pelgrimage van vertrouwen niet in Berlijn ophouden, deze gaat verder. Van de komende kleinere en grotere etappes zou ik nu vier willen noemen.

De derde Afrikaanse internationale jongerenontmoeting wordt van 14 tot en met 18 november gehouden in Rwanda, in Kigali.

Het is van essentieel belang om een nieuwe solidariteit te vinden tussen Afrika en Europa, een echt partnerschap, een wederzijds luisteren. Rwanda draagt nog steeds de tekenen van de genocide, maar het land wordt weer opgebouwd en heeft een nieuwe dynamiek gevonden. In Taizé zullen er elke week voorbereidingsdagen worden gehouden voor allen die deel zouden willen nemen aan de ontmoeting in Kigali.

Komende 2 maart gaan we, samen met een internationale groep jongeren, bidden met de verantwoordelijken van de Wereld Raad van Kerken, deze Raad brengt honderden orthodoxe, anglicaanse, protestantse en verenigde kerken samen. Dit zal in Genève plaatsvinden.

Om de orthodoxe kerk verder te ontdekken, na de Pelgrimage naar Moskou van afgelopen Pasen, gaan we met jongeren uit verschillende continenten van 3 tot 6 januari 2013 het Epifanie feest vieren met Bartholomeus, de oecumenische patriarch van Constantinopel en de christenen van de stad Istanboel.

En om af te sluiten, waar zal onze volgende Europese ontmoeting worden gehouden? Deze keer worden we in het zuiden van Europa verwacht. In een jaar tijd, van 28 december tot en met 2 januari 2013, gaan we naar Italië, naar de stad Rome.

We hebben vanavond Mgr. Mancini bij ons, de secretaris-generaal van het bisdom Rome. In een bericht dat we van de paus Benedictus XVI hebben ontvangen staat het volgende: ‘De Heilige Vader wil de blijdschap meedelen jullie volgend jaar te ontvangen voor de 35ste Europese ontmoeting in de pelgrimage van vertrouwen op aarde. Rome zal jullie een warm ontvangst geven!’.

Bijgewerkt: 29 december 2011