І калі молішся, не будзь, як крывадушнікі. Бо яны любяць маліцца, стоячы ў сінагогах і на рагах вуліц, каб паказацца перад людзьмі. Сапраўды кажу вам: яны атрымліваюць сваю ўзнагароду. Ты, калі молішся, увайдзі ў пакой свой і, зачыніўшы дзверы, маліся да Айца твайго, які ў таемнасці. А твой Айцец, які бачыць патаемнае, аддасць табе. (Мацвея 6, 5-6)

Навука Езуса наконт малітвы часта надзіва беспасрэдная. Прыклад гэтага мы знойдзем у Нагорнай пропаведзі, у пачатку шостага раздзела Евангелля паводле Мацвея. “І калі молішся, не будзь, як крывадушнікі”, кажа Хрыстус. У часы Езуса гэтае грэцкае слова - hupocritēs - адносілася перадусім да акцёраў. Пры выкарыстанні ж яго ў іншым кантэксце яно набывала значэнне, блізкае да таго, з якім мы звязваем яго сёння. У асноўным яно азначала самазванца. Крывадушнік любіць стаяць і маліцца, працягвае Езус, у сінагогах ці на рагах вуліц, каб іх бачылі іншыя. Іншымі словамі, іх малітва, калі яе яшчэ можна так назваць, скіравана не да Бога, а да тых, хто спаглядае на іх.

Мы можам запытаць: але што мае на ўвазе Езус? Пра каго Ён гаворыць і чаму? Бяручы пад увагу, што гутарка вядзецца пра сінагогі, хрысціянскія каментатары часам успрымалі словы Ісуса як асуджэнне габрэйскае малітвы. Такое прачытанне, аднак, здаецца не на месцы. Па-першае, значная частка рэлігійнае літаратуры першага стагоддзя паказвае, што аўтэнтычнасць у малітве была чымсьці, чаго шукалі і што шанавалі многія габрэйскія вернікі. Па-другое, сам Езус маліўся, як пра тое распавядаецца ў Евангеллі, у сінагогах і ў Храме. Ён ведаў і маліўся малітвамі свайго народа. Таму словы Езуса, маўляў, лепш за ўсё разумець як форму гіпербалы. Гіпербала - гэта спосаб выказвання, пры якім чалавек наўмысна перабольшвае, часта з пэўнаю доляю лёгкасці або гумару. Такі спосаб быў распаўсюджаны ў ранніх вучэннях рабінаў, а таксама з тым можна сустрэцца ў большае частцы Бібліі. Сказанае можа быць важным і сур’ёзным, аднак, каб зразумець, прамоўленыя словы не абавязкова ўспрымаць літаральна. Два іншыя ўрыўкі ў той жа главе, дзе Езус зноў кажа пра «крывадушнікаў» - у першым, даючы міласціну, яны трубяць перад сабой (6, 2), а ў другім, посцячы, яны закрываюць свае панурыя твары, каб іншыя заўважылі, што яны посцяць (6,16) – маюць падобны стыль. Ці хто-небудзь захоча паводзіць сябе так недарэчна? Ніхто. Вядома, не, і ў гэтым справа. Здаецца, што Езус кажа, каб мы не патрапілі ў пастку знешняга. Не дазваляйма сабе забывацца на тое, што мы робім насамрэч.

Калі мы молімся, часцяком занадта хутка адчуваем, як лёгка забываемся на тое, што мы робім. З’яўляюцца адцягваючыя фактары. Мы заўважаем, што думаем пра нядаўнюю падзею альбо сустрэчу, або пра тое, што робяць ці думаюць іншыя. Фізічна мы можам перабываць у месцы малітвы, але разумова мы знаходзімся далёка, нашыя сэрцы і розумы занятыя не Богам, а іншымі справамі. Вельмі блізка ад гэтага стану рэчаў спакуса працягваць як ёсць і проста прыкідвацца альбо нават цалкам адмовіцца ад малітвы.

Ты, калі молішся, кажа Езус, увайдзі ў пакой свой і, зачыніўшы дзверы, маліся да Айца твайго, які ў таемнасці. А твой Айцец, які бачыць патаемнае, аддасць табе. У тыя часы дамы звычайна складаліся з адной жылой зоны, ля якой месцілася другая прастора, пакой, дзе захоўваліся прадукты. Верагодна, Езус мае на ўвазе менавіта гэтае сховішча, лёгкадаступнае для ўсіх у доме. Варта ісці туды, дзе іншыя вас не ўбачаць і дзе вы не ўбачыце іх. Бог прысутны ўсюды. Бог прысутны ў месцах малітвы таксама кожны раз, калі мы молімся разам. Але дзеля таго, каб быць дастаткова свабоднымі ў малітве, нам трэба, так бы мовіць, зыйсці з поля зроку іншых да таго, каб быць у перспектыве позірку Бога. Гэта сапраўдны пераход і штодзённы малітоўны выклік. Там, дзе прысутнічае той, каго Езус называе «наш Ойча», мы сустракаем іншую перспектыву. Калі крывадушнікі, як кажа Езус, ужо атрымалі сваю ўзнагароду, то тыя, хто адважваецца маліцца «з таемнасці», адкрываюцца на іншую ўзнагароду, а менавіта на тое, што Бог дае і робіць у іх жыцці.

 Што асабіста мне падказвае выкарыстанае Езусам слова «крывадушнік»? Ці дапамагае тое мне вызначыць пэўныя праблемы, з якімі я сутыкаюся падчас малітвы?

 Якія месцы дапамагаюць нам маліцца? Ці пакой, пра які гаворыць Езус, на маю думку, з’яўляецца пэўным месцам ці можа быць дзе заўгодна?