TAIZÉ

Broeder Alois

2018 Onuitputtelijke vreugde

 

Een heel zieke jonge vrouw zei afgelopen zomer tegen me: "Ik hou van het leven". Ik ben nog steeds intens geraakt door de inwendige vreugde die zij liet zien, ondanks de enorme beperkingen die zij ervoer als gevolg van haar ziekte. Ik werd niet alleen geraakt door haar woorden, maar ook door de mooie uitdrukking op haar gezicht.

En wat te denken van de vreugde van de kinderen die ik nog onlangs in Afrika heb mogen zien. Zelfs tot in de vluchtelingenkampen, waar zo vele tragische verhalen samenkomen, licht in hun aanwezigheid het leven op. Hun energie transformeert een verzamelplaats van gebroken levens in een voedingsbodem vol belofte. Als zij eens zouden weten hoezeer zij ons helpen hoop te houden! Het geluk dat deze kinderen laten zien omdat zij bestaan, is als een lichtstraal.

Wij willen ons door dergelijke voorbeelden laten inspireren nu we in het jaar 2018 zullen nadenken over vreugde. Vreugde is een van de drie woorden die broeder Roger, samen met eenvoud en barmhartigheid, in het hart van het leven van onze gemeenschap in Taizé heeft geplaatst.


Met één van mijn broeders ben ik naar Juba en Rumbek in ZUID-SOEDAN gereisd, vervolgens naar Khartoum, de hoofdstad van SOEDAN. We maakten deze reis om de situatie in deze twee landen beter te begrijpen en samen te bidden met degenen die het in onze tijd zo zwaar te verduren hebben.

We hebben diverse kerken bezocht, gezien hoe zij bijdragen aan onderwijs, werken aan solidariteit, en zorgen voor zieken en mensen die buitengesloten worden. Wij zijn in een kamp geweest waar ontheemden werden opgevangen. Er zaten ook veel kinderen die hun ouders waren kwijtgeraakt als gevolg van de tragische gebeurtenissen.

Ik was vooral onder de indruk van de vrouwen. De moeders, vaak zelf nog heel jong, dragen een groot deel van het lijden dat wordt veroorzaakt door al het geweld. Velen hebben in grote haast moeten vluchten. Maar zij blijven altijd dienstbaar aan het leven. Hun moed en hun hoop zijn iets heel bijzonders.

Dit bezoek heeft ons weer een beetje dichter bij de jonge vluchtelingen uit Soedan gebracht die we nu sinds twee jaar in Taizé opvangen.

Eerder was ik al met twee andere broeders in EGYPTE geweest voor een vijfdaagse jongerenontmoeting bij de Anafora-gemeenschap, in 1999 opgericht door een Koptisch-orthodoxe bisschop. We hebben er gebeden, mensen ontmoet en de lange en rijke traditie van de kerk in Egypte ontdekt. Er waren honderd jongeren uit Europa, Noord-Amerika, Ethiopië, Libanon, Algerije en Irak gekomen. Zij werden ontvangen door honderd jonge Kopten uit Caïro, Alexandrië en Opper-Egypte.

Ons viel vooral de geschiedenis van de martelaren van de Koptische kerk op, en de monastieke wortels ervan, die een constant appèl vormen voor een eenvoudig leven. Samen met mijn broeders werd ik hartelijk ontvangen door Paus Tawadros II, hoofd van de Koptisch-orthodoxe kerk.


Nadat we uit Afrika waren teruggekeerd hebben we tegen elkaar gezegd: de stem van de mensen die zware beproevingen kennen – of dit nu veraf of dichtbij is – wordt veel te weinig gehoord. Het lijkt wel alsof hun schreeuw in het niets verdwijnt. Het is niet voldoende om er via de media van te horen. Hoe kunnen we erop antwoorden met ons leven?

De hieronder beschreven voorstellen voor het jaar 2018 zijn onder andere geïnspireerd door deze vraag.

Broeder Alois


Vier voorstellen voor het jaar 2018

Eerste voorstel: Putten uit de bronnen van vreugde

Dit zegt de Heer: Ik heb je altijd liefgehad; mijn liefde zal je altijd vergezellen. (Jeremia 31:3)

De Heer, je God, zal in je midden zijn: Hij zal vol blijdschap zijn, verheugd over jou, in zijn liefde zal hij zwijgen, in zijn vreugde zal hij jubelen. (Sefanja 3:17)

Laat de Heer uw vreugde blijven; ik zeg u nogmaals: wees altijd verheugd. (Filippenzen 4:4)

Waarom krijgt de kerk in Taizé elke zaterdagavond een feestelijk karakter, waarbij de kerk wordt verlicht door de kaarsjes die een ieder in zijn hand heeft? Dat is omdat de opstanding van Christus als een licht is dat zich in het hart van het Christelijk geloof bevindt. De opstanding is een mysterieuze bron van vreugde waarvan we de diepte nooit helemaal kunnen doorgronden. Door ons aan die bron te laven kan ieder van ons "in zich een vreugde meedragen, omdat we weten dat de opstanding uiteindelijk laatste woord heeft." (Olivier Clément, orthodox theoloog).

Vreugde is niet een soort oppervlakkig gevoel, of een individualistisch geluk dat ons afsnijdt van anderen, maar zij is het rustige weten dat het leven zin heeft.

De vreugde van het Evangelie is geworteld in het vertrouwen dat wij worden liefgehad door God. Dat betekent niet dat we in een soort verheven staat wegrennen voor de uitdagingen van onze huidige tijd, maar het maakt ons juist gevoeliger voor het lijden van de ander.

  • Laten we onze vreugde bovenal vinden in de zekerheid dat wij God toebehoren. Een gebed van een getuige van Christus uit de 15e eeuw kan ons misschien helpen: "Mijn Heer en mijn God, neem van me weg alles wat me van U verwijderd houdt. Mijn Heer en mijn God, geef me alles wat ik nodig heb om dichter bij u te komen. Mijn Heer en mijn God, maak me los van mezelf zodat ik me helemaal aan u kan geven". (Nicolaas van Fluë)
  • Onze vreugde wordt gevoed door samen te zingen in het gemeenschappelijk gebed. "Zing tot Christus totdat er een serene vreugde ontstaat", heeft broeder Roger voorgesteld. Wanneer we samen zingen, komen er twee dingen samen: er ontstaat niet alleen een persoonlijke relatie met God maar ook gemeenschap tussen degenen die samen zijn gekomen. De schoonheid van de plaats van het gebed, van de liturgie en van de liederen is een teken van opstanding. Samen bidden kan datgene wakker maken wat de oosterse christenen noemen: "de vreugde van de hemel op de aarde".
  • We kunnen ook de weerschijn van Gods liefde voor de mens ontdekken in de vreugde die in ons opwelt door poëzie, muziek, kunstschatten, de schoonheid van Gods schepping, de diepe kracht van liefde, van vriendschap...

Tweede voorstel: De stem van de meest kwetsbaren horen

Heer, hoor mijn gebed. Laat mijn hulpkreet u bereiken. Verberg uw gelaat niet voor mij, nu ik in nood verkeer! (Psalm 102:2-3)

Op dat moment begon Jezus, vervuld van de heilige Geest te juichen en zei: Ik loof u, Vader, Heer van hemel en aarde, omdat u deze dingen voor wijzen en verstandigen hebt verborgen, maar ze aan eenvoudige mensen hebt onthuld. Ja Vader, zo hebt u het gewild. (Lukas 10:21)

Houd de gastvrijheid in ere, want zo hebben sommigen, zonder het te weten, engelen ontvangen. Bekommer u om de gevangenen alsof u samen met hen gevangen zat, en om de mishandelden als om mensen die net zo’n lichaam hadden als u. (Hebreeën 13:2-3)

Waarom moeten zoveel mensen zoveel beproevingen doorstaan: buitensluiting, geweld, honger, ziekte, natuurrampen, zonder dat hun stem wordt gehoord?

Het is belangrijk hen in praktische zin te helpen (onderdak, voedsel, onderwijs, werk, medische zorg), maar ook vriendschap is van cruciaal belang. Hulp moeten accepteren kan vernederend zijn. Door een vriendschappelijke band wordt het hart geraakt. Dat geldt zowel voor degene die hulp nodig heeft als voor degene die zich solidair toont.

Luisteren naar de schreeuw van degene die gewond is, hem in de ogen kijken, luisteren naar degene die lijdt, een oudere, iemand die ziek is, een gevangene, een dakloze, een migrant. Deze even aanraken... Door persoonlijke ontmoetingen ontdekken we de menselijke waardigheid in de ander en kunnen we iets van hen ontvangen. Want zelfs meest behoeftigen hebben iets te bieden.

Is het niet zo dat juist de meest kwetsbare mensen een onvervangbare bijdrage leveren aan een meer broederlijke samenleving? Zij tonen ons onze eigen kwetsbaarheid en zij helpen ons op die manier om meer mens te worden.

  • Laten we nooit vergeten dat door mens te worden, Jezus Christus met iedere mens is verbonden. Hij is aanwezig in een ieder van ons, met name in de meest onaanzienlijken (zie Matteüs 25:40). Wanneer we naar diegenen gaan die gewond zijn door het leven, komen we dichter bij Jezus: arme onder de armen. Zij laten ons ingaan in een grotere intimiteit met hem. "Wees niet bang om de beproevingen van anderen te delen, wees niet bang voor lijden, want het is vaak op de bodem van de afgrond dat we perfecte vreugde ontvangen in gemeenschap met Jezus Christus". (Regel van Taizé)
  • Het is door persoonlijke contacten dat we wegen ontdekken om degenen te helpen die dit nodig hebben. Daarbij moeten we niets terugverwachten, maar we moeten wel opmerkzaam blijven om datgene te ontvangen wat zij met ons willen delen. Hierdoor wordt het mogelijk dat we open gaan staan en we een groter hart krijgen.
  • Ook onze aarde is kwetsbaar. Zij raakt steeds meer beschadigd door de manier waarop de mens haar misbruikt. Laten we ook luisteren naar de roep van de aarde. Laten we goed voor haar zorgen. Laten we zoeken hoe we, bijvoorbeeld door onze manier van leven te veranderen, deze progressieve destructie kunnen tegengaan.

Derde voorstel: Beproevingen en vreugde delen

Wees blij met wie zich verblijdt, heb verdriet met wie verdriet heeft. (Romeinen 12:15)

Gelukkig de treurenden, want zij zullen getroost worden (Matteüs 5: 4)

Wees niet bedroefd, want de vreugde die de Heer u geeft, is uw kracht. (Nehemia 8:10)

Na zijn opstanding droeg Jezus de tekenen van de spijkers van zijn kruisiging (zie Johannes 20:24-29). De opstanding omvat ook het lijden aan het kruis. Dat betekent voor ons die in zijn voetstappen willen volgen, dat vreugde en lijden naast elkaar kunnen bestaan. Doordat zij samengaan ontstaat er compassie.

Innerlijke vreugde doet geen afbreuk aan de solidariteit met de ander: zij voedt deze juist. De vreugde zorgt er zelfs voor dat we grenzen overgaan om te zijn bij hen die moeilijkheden kennen. Zij zorgt ervoor dat wij blijven volharden om ons leven te geven.

Soms komt het voor dat in situaties waarin mensen alles hebben (voldoende te eten, een goede opleiding, goede zorg) de vreugde ontbreekt, alsof mensen vermoeid zijn en ontmoedigd door de banaliteit van hun bestaan.

Het kan voorkomen dat we in een ontmoeting met iemand die gebrek heeft aan alles, hoe paradoxaal dat ook lijkt, vreugde ervaren. Soms maar een vonk, maar wel echte vreugde.


  • Het is belangrijk dat we iedere dag opnieuw het zo diep in ons verankerde verlangen naar vreugde aanwakkeren. De mens is gemaakt voor vreugde, niet voor droefheid. En vreugde is er niet voor bedoeld om voor onszelf te houden, maar om gedeeld te worden, uitgestraald te worden. Nadat Maria bezoek heeft gehad van de engel, gaat ze op weg naar haar nicht Elisabeth, om samen met haar te zingen (Lucas 1:39-56).
  • Op dezelfde manier waarop Jezus huilde om de dood van zijn vriend Lazarus (Johannes 11:35), mogen ook wij durven huilen om het menselijk lijden. We kunnen in ons hart de lijdende mensen meedragen. Door hen in Gods hand te leggen, leveren we hen niet uit aan een blind en meedogenloos lot, maar vertrouwen we hen toe aan de compassie van God, die ieder mens liefheeft.
  • Door naast degenen te gaan staan die lijden, en met hen te huilen, kunnen we de moed krijgen om op een gezonde manier in opstand te komen, ongerechtigheid aan de kaak te stellen, alles wat het leven bedreigt of vernietigt af te wijzen of kunnen we proberen een uitzichtloze situatie te transformeren.

Vierde voorstel: Ons als Christenen onderling verheugen over de gaven van anderen

God heeft ons in al zijn wijsheid en inzicht zijn mysterie onthuld: zijn voornemen om met Christus de voltooiing van de tijd te verwezenlijken, en zijn besluit om alles onder de hemel en op aarde onder één hoofd bijeen te brengen, onder Christus. (Efeziërs 1: 9-10)

"Hoe goed is het, hoe heerlijk, om als broeders en zusters bijeen te wonen". Psalm 133:1)

God heeft Christus naar de wereld gezonden om het hele universum te verenigen, de hele schepping, om alles in hem samen te vatten. God heeft hem gezonden om de hele mensheid in één familie samen te brengen: mannen en vrouwen, kinderen en ouderen, mensen met een verschillende achtergrond, taal en cultuur, ja zelfs landen in conflict.

Veel mensen verlangen ernaar dat christenen één worden, zodat hun onderlinge verdeeldheid niet langer de door Christus gebrachte boodschap van universele verbondenheid verhult. Zou onze eenheid als broeders en zusters onderling niet een teken, een voorproefje kunnen zijn van de eenheid en vrede onder alle mensen?

  • Als christenen van verschillende kerken zouden we vrijmoedig genoeg moeten zijn om ons samen om te keren naar Christus, zonder op totale theologische overeenstemming te wachten, en om ’onder één dak te gaan wonen’. Laten we luisteren naar het appèl van een orthodoxe monnik uit Egypte, die schreef: "De ware essentie van het geloof is Christus, die in geen enkele formulering is te vatten. Het is dus nodig om onze dialoog te beginnen door Christus te ontvangen, die één is... Laten we beginnen met samen de essentie van het ene geloof te leven zonder te wachten tot we het eens zijn over hoe we de inhoud ervan precies uitdrukken. De essentie van het geloof, die wordt gevormd door Christus zelf, is gebaseerd op liefde, op het geven van zichzelf. (Matta el-Makine, 1919–2006.)
  • Om deze weg direct al in te slaan, kunnen we beginnen met God te danken voor de gaven van anderen. Tijdens zijn bezoek aan Lund (Zweden) ter gelegenheid van 500 jaar reformatie, bad paus Franciscus: "Heilige Geest, laat ons met vreugde de gaven herkennen die de kerk heeft ontvangen door de reformatie". Geïnspireerd door dit voorbeeld, kunnen we bij anderen de goede dingen ontdekken die God in hen heeft gelegd en die wij wellicht niet bezitten. Kunnen we proberen dit verschil te ontvangen als een verrijking voor onszelf, zelfs als dit om aspecten gaat die ons in eerste instantie wellicht afstoten? Kunnen we verfrist worden door de vreugde die we vinden in de gaven van anderen?
Bijgewerkt: 28 februari 2018