Voor God, de Vader, is alleen dit reine, zuivere godsdienst: weduwen en wezen bijstaan in hun nood, en je in acht nemen voor de wereld en onberispelijk blijven. Broeders en zusters, het geloof in Jezus Christus, onze glorierijke Heer, staat niet toe dat u mensen op hun uiterlijk beoordeelt. Stel dat uw samenkomst wordt bezocht door iemand die prachtige kleren en gouden ringen draagt, en tegelijkertijd door een arme in vodden. Als u dan de eerste met alle zorg omringt en tegen hem zegt: ’Neemt u plaats, hier zit u goed’, terwijl u tegen de tweede zegt: ’Ga daar maar staan, of ga maar bij mijn voetenbank op de grond zitten’, maakt u dan geen ongeoorloofd onderscheid en wordt uw oordeel niet door verkeerde overwegingen bepaald? Luister, geliefde broeders en zusters: heeft God niet juist hen die naar wereldse maatstaven arm zijn, uitgekozen om rijk te zijn door het geloof en deel te krijgen aan het koninkrijk dat hij heeft beloofd aan wie hem liefhebben? Maar u behandelt arme mensen met minachting. Zijn het dan niet de rijken die u onderdrukken en u voor de rechter slepen? Zijn zij het niet die de voortreffelijke naam die over u is uitgesproken, door het slijk halen? Wanneer u echter het koninklijke gebod volbrengt dat de Schrift geeft: ’Heb uw naaste lief als uzelf’, dan handelt u juist. Maar als u op het uiterlijk afgaat, begaat u een zonde en bestempelt de wet u als overtreders. (Jakobus 1:27 - 2:9, NBV)

Je naaste liefhebben is de sleutel tot een christendom dat op de juiste manier wordt begrepen en geleefd. Jakobus zegt het als volgt: Voor God, de Vader, is alleen dit reine, zuivere godsdienst: weduwen en wezen bijstaan in hun nood, en je in acht nemen voor de wereld en onberispelijk blijven (Jakobus 1:27).

Jakobus waarschuwt ons om niet besmet te raken door de wereld. Wat betekent dat nou eigenlijk precies? De wereld moet hier niet worden opgevat als een geografische plaats, maar als een bepaalde mentaliteit. De ’wereld’ kent aan ieder mens op basis van oppervlakkige criteria een bepaalde waarde toe.

Vers 2 is moeilijk te vertalen. Een goede alternatieve vertaling zou wellicht kunnen zijn: Mijn broeders en zusters, in uiterlijke tekenen vinden we geen betrouwbare indicatie van de heerlijkheid van onze Here Jezus Christus. Het Griekse werkwoord "in uiterlijke tekenen vinden" (hierboven vertaald met "op het uiterlijk afgaan") bevat het woord prosōpon, dat onder andere ’masker’ betekent: het masker dat acteurs in het theater vroeger in het theater droegen. Jakobus geeft in het vers erna twee voorbeelden van deze uiterlijke maar oppervlakkige tekenen: een gouden ring en mooie kleren.

Ons laten beïnvloeden of besmet raken door de wereld betekent dus dat we verblind raken door goud en rijkdom - soms zelfs letterlijk. In dat geval behandelen we onze broeder of zuster die altijd op de voorgrond treedt en een aantrekkelijk masker op heeft, beter dan degene die meer op de achtergrond blijft. Hiermee wordt letterlijk Gods naam door het slijk gehaald, kortom: godslastering (Jakobus 2:7).

Dit is volkomen tegengesteld aan hoe God naar mensen kijkt: voor God doet iedereen ertoe. "Je naaste liefhebben als jezelf" is een oproep om de ander te zien zoals God hem ziet. En dat wordt tegen iedereen gezegd, niemand uitgezonderd: Je bent zo kostbaar in mijn ogen, zo waardevol, en ik houd zo veel van je (Jesaja 43:4). Als we mensen beoordelen op basis van de criteria van de wereld, zijn we blind voor deze manier van zien.

God houdt van iedereen, en vooral van de armen. Zeggen dat "iedereen gelijk is, vooral de armen" is een paradox. Dat komt omdat de "geest van de wereld" overal aanwezig is. Het is bijna onmogelijk om daar los van te komen. God zegt tegen Jesaja: Mijn plannen zijn niet jullie plannen, en jullie wegen zijn niet mijn wegen(Jesaja 55:8). Als we niet langer willen denken in menselijke categorieën en in plaats daarvan de ander willen zien zoals God hem ziet, dan vraagt dat onze voortdurende aandacht. En waarschijnlijk hebben we ook een flinke dosis Heilige Geest nodig.

Als we in Gods voetstappen willen treden, worden we dus opgeroepen om het onrecht van de "wereld" te compenseren door ervoor te zorgen dat de armen niet in een hoek worden gedrukt. Een Engelse exegeet, Richard Bauckham, zegt het zo:

"Gods vaderlijke zorg voor de armen (Psalm 68:5-6) is onlosmakelijk verbonden met rechtvaardigheid. God belooft recht te doen aan degenen die worden onderdrukt door de machtigen, aan hen van wie de rijken profiteren (Psalm 146:7-9; Job 5:15-16). Met andere woorden: Gods onpartijdigheid vereist dat hij juist handelt ten gunste van de armen. We moeten opmerken dat bij Jakobus, net als elders in de Bijbel, de armen niet simpelweg worden gezien als mensen die pech hebben gehad, maar als degenen die onrechtvaardig zijn behandeld door de rijken (Jakobus 2:6; 5:4)."

Daarnaast is het belangrijk om op te merken dat je niet rijk hoeft te zijn om als een rijke te denken. Het probleem is niet zozeer dat we al dan veel geld hebben, maar dat we mensen beoordelen op de hoeveelheid geld die ze hebben of op andere uiterlijke kenmerken.

Dus de oproep om je niet te laten besmetten door de wereld betekent niet dat je je moet opsluiten in een ivoren toren waarin je "rein en zuiver bent". Integendeel: het vraagt juist van ons dat we op de ander toe gaan. De wereld oordeelt op basis van oppervlakkige uiterlijkheden; christenen moeten in staat zijn verder te kijken, voorbij de oppervlakte. Want als we verder durven te kijken dan de oppervlakkige categorieën van de samenleving geven we gehoor aan de oproep om ieder mens te zien als een broeder of zuster.

 Heb je soms de neiging om iemand op het eerste gezicht vooral te beoordelen op hun uiterlijk en hoe ze overkomen?

 Hoe zou je dat deel in jezelf dat de neiging heeft om vooral aandacht te besteden aan iedereen die rijk, invloedrijk of briljant is, het zwijgen op kunnen leggen?

 Zijn er momenten geweest dat je welbewust tegen de geest van de wereld in hebt gehandeld, in de naam van de Liefde die God laat zien voor de zwakken, de uitgestotenen en de kwetsbaren?